ದೋಷವಲ್ಲ, ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ

ಅನೇಕ ಸಲ ಒಂದು ಕಲಾಕೃತಿಯ ಮಹತ್ವ ತನ್ನಿಂದ ತಾನೇ ಎದ್ದು ಕಾಣದೆ, ಅದರ ವಿಮರ್ಶೆ/ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಿಂದ ಹೊರಬರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ, ಸಾಕಷ್ಟು ಸಲ ರೂಪಾಂತರ/ಅಳವಡಿಕೆಗಳೂ ಕಲಾಕೃತಿಗಳ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತವೆ. ಸಾಧಾರಣ ಕೃತಿಗಳನ್ನೂ ಉತ್ತಮ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಅಥವಾ ಅಳವಡಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ಮಹತ್ವದ್ದೆಂದು ತೋರುವಂತೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಅನೇಕ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಕೊಡಬಹುದು, ಆದರೆ ತಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬರುತ್ತಿರುವುದು ಕೊಪ್ಪೋಲಾನ ಗಾಡ್‍ಫ಼ಾದರ್ ಸಿನೆಮಾ. ಮಾರಿಯೋ ಪುಝೋನ ಸಾಧಾರಣ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ತೊಗೊಂಡು (ನಾನು ಅದನ್ನು ಓದಿಲ್ಲ, ಕೇಳಿ ಗೊತ್ತಷ್ಟೆ) ಒಂದು ಪ್ರಬಲ ಸಿನೆಮಾವನ್ನು ಕೊಪ್ಪೋಲಾ ತಯಾರಿಸಿದ. ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ಉದಾಹರಣೆಗಳೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಇವೆ. ಆದರೆ ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಅವುಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿಲ್ಲ.

ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಫಾಲ್ತೂ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಯಾಕೆ ಆಡಿದೆ ಎಂದರೆ… ಕೆಳಗಿನ ಪೇಂಟಿಂಗ್ ನೋಡಿ. ಅಂಥ ವಿಶೇಷ ಪೇಂಟಿಂಗ್ ಏನಲ್ಲ. ಟಾಯಮ್‍ಪಾಸ್ ಆಗದಿದ್ದಾಗ ಎಸ್ ತನ್ನ ಲ್ಯಾಪ್‍ಟಾಪಿನಲ್ಲಿ ಇಂಥವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಾಳೆ.

ಉತ್ತರ ಶಾಪದಿಂ ದಕ್ಷಿಣ ಷಾಕಕು…

ನಮ್ಮ ಗೋಕಾಂವಿ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ವ್ಯಂಜನಗಳ ಬಳಕೆ ಕಡಿಮೆ. ಊಟದಲ್ಲಲ್ಲ. ಊಟದಲ್ಲಿ ನಾನಾ ನಮನಿ ವ್ಯಂಜನಗಳನ್ನೂ, ಸಾದನಿಗಳನ್ನು (ಸಾಧನ ಸಲಕರಣೆಗಳನ್ನೂ) ಪುರಮಾಶಿ ಕಟಿಯುತ್ತೇವೆ. ನಾನು ಹೇಳುತ್ತಿರುವುದು ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಬರೆಹದಲ್ಲಿ: ದಕ್ಷಿಣಾದಿಗಳಂತೆ ನಾವು ಶಬ್ದಗಳ ಕೊನೆಯ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ವ್ಯಂಜನ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ’ಅ’ ಎಂಬ ಸ್ವರವನ್ನು ಕೂಡಿಸಿ ಪೂರ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಬಿಟ್ಟರೆ ನೀವು ದಕ್ಷಿಣಾದಿಗಳು ಈ ಬ್ಲಾಗಿನ ಲೇಖಕನನ್ನು ’ಚಕೋರ್’ ಎಂದು ಮುಗಿಸುತ್ತೀರಿ; ಅದಕ್ಕೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ’ಚಕೋರ’ ಎಂದು ಬರೆಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಅಶೋಕ, ರಮೇಶ, ಸುರೇಶ, ಪ್ರಹ್ಲಾದ ಇತ್ಯಾದಿ. (ಅಂಧಂಗ, ಈ ’ಹ’ಕ್ಕೆ ಒತ್ತು ಕೊಡುವ ಸಂದರ್ಭ ಬಂದಾಗಲೂ ಕೆಲ ದಕ್ಷಿಣಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಗೊಂದಲ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ನಾಲ್ಕು ತಲೆಗಳುಳ್ಳ ನಮ್ಮ ಮುದುಕ ದೇವರ ಹೆಸರು ಬರೆಯುವಾಗ ’ಹ’ಕ್ಕೆ ’ಮ’ದ ಒತ್ತು ಕೊಡಬೇಕೋ ’ಮ’ಕ್ಕೆ ’ಹ’ದ ಒತ್ತು ಕೊಡಬೇಕೋ ಎಂಬ ಕನ್‍ಫ್ಯೂಜನ್ನು. ಕೆಲವು ಹಿರಣ್ಯಪುತ್ರರು ಗೊಂದಲವೇ ಬೇಡ ಎಂದು ’ಪ್ರಹಲ್ಲಾದ್’ ಎಂದು ಬರೆಯಲು ಶುರು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ!) ಅದು ಬೇಡೆನಿಸಿದರೆ ಸುರೇಶೀ, ರಮೇಶೀ, ಸಂತೋಷೀ ಇತ್ಯಾದಿಗಳೂ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. (ಈ ಬಳಕೆ ಮಧ್ಯಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲೂ ಇದೆ ಬಿಡಿ. ’ನಮ್ ಪ್ರಸದಿ ಬರ್ತಾ ಇದಾನೆ.’) ಬೆಳಗಾವಿ ಶಹರಕ್ಕೆ ಹೋದರೆ ಮರಾಠಿಯ ಪ್ರಭಾವದ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ನಮೂನೆಯ ಎಳೆಯುವಿಕೆ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ. ನಾವು ಗೋಕಾಂವಿಯವರು ’ಕೇಶವ’ ಅಂತಂದರೆ ಬೆಳಗಾಂವಿಯವರು ’ಕೇsಶsವs’ ಎಂದು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಕ್ಷರವನ್ನೂ ಎಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಕೆಳಗೆ ಧಾರವಾಡಕ್ಕೆ ಹೋದರೆ ಅವರು ಎರಡೇ ಅಕ್ಷರಗಳಲ್ಲಿ ’ಕೇಶ್ವ’ ಎಂದು ಮುಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇನ್ನು ದಕ್ಷಿಣಾದಿಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅನಂತಮೂರ್ತಿಗಳ ಮಾತಿಗೆ ಗೌರವ ಕೊಟ್ಟು ’ಶರತ್ತು’ ’ಪ್ರದೀಪು’ ಇತ್ಯಾದಿ ಅನ್ನುವುದೂ ಉಂಟು.

ಕನ್ನಡ ಕಾಮೆಡಿ ಸ್ಕೆಚ್ಚುಗಳು

ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಕಾಮೆಡಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತಾಡಿದೆವಲ್ಲ. ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ “ಪೈಥನೆಸ್ಕ್” ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದಾದ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಸ್ಕೆಚ್‍ಗಳನ್ನು ನಮ್ಮವರೇ ಆದ ಹರೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಎನ್ ಹಾಗೂ ಅವರ ಗೆಳೆಯರು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಲೀಲೆಗಳನ್ನು ಯೂಟ್ಯೂಬ್‍ನಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು. ಪೈಥನೆಸ್ಕ್ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆನಲ್ಲ. ಇವು ಗುಣಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಆ ನುಡಿಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತವೆ. ಒಂದಷ್ಟು ಚುರುಕಾಗಿವೆ ಕೂಡ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಅನಂತಮೂರ್ತಿ ಹಾಗೂ ಕಪ್ಪಣ್ಣ, ಭಾರತರತ್ನ ಯಾರಿಗೆ ಕೊಡಬೇಕು ಎಂದು ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಾರೆ; ಅನಂತಮೂರ್ತಿ, ಮೊಟ್ಟಮೊದಲಿಗೆ ಅಕ್ಬರನಿಗೆ ಭಾರತರತ್ನ ಕೊಟ್ಟು ನಂತರ ಉಳಿದವರ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸಬೇಕೆಂದು ಮೇಲಿಂದಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇನ್ನೊಂದರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಾಪ್ ಸಿಂಹ, ಸುನೀಲ್ ಜೋಶಿಯ ಪುಸ್ತಕ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನೆವದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಬದ್ದವರನ್ನೆಲ್ಲ ಬೈಯ್ಯತೊಡಗುತ್ತಾರೆ.

ಇನ್ನೂ ಚುರುಕಾಗಬೇಕು. ಹೆಚ್ಚು ಬಿಗಿ ಬೇಕು. ಆದರೆ ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಉತ್ತಮ ಪ್ರಯತ್ನ. ನನಗನ್ನಿಸುವುದೆಂದರೆ, ಹರೀಶ್ ಹಾಗೂ ಗೆಳೆಯರಿಗೆ ಭಾಷೆ ಹಾಗೂ ವಿಷಯವಸ್ತುಗಳ ಮೇಲೆ ಹಿಡಿತವಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಅವರಿಂದ ಇನ್ನೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಕೊಡುಗೆ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಬ್ಲಾಗಿನ ಓದುಗರು ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕೆಂದು ನನ್ನ ವಿನಂತಿ. ಗಮನಿಸುವುದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ನಿಮ್ಮ ನಿಮ್ಮ ಬ್ಲಾಗುಗಳ ಮೂಲಕ, ಹಾಗೂ ಅವಧಿ, ಮ್ಯಾಜಿಕ್ ಕಾರ್ಪೆಟ್‍ನಂಥ ಬಹು ಓದುಗರನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಬ್ಲಾಗುಗಳ ಮೂಲಕ, ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಚಾರ ಕೊಡಬೇಕೆಂದು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. ಅದರಿಂದ ಹುರುಪಾಗಿ ಹರೀಶ ಮತ್ತು ಗೆಳೆಯರು, ಟಾಯಂಪಾಸ್‍ಗಾಗಿ ’ಆ..’ ಎಂದು ಬಾಯ್ದೆರೆದು ಕೂತಿರುವ ಕನ್ನಡದ ಫಾಲ್ತೂ ಮಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಹಾಸ್ಯವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಬಡಿಸಲಿ. ಧನ್ಯವಾದ.

***

ಮೊನ್ನೆ ಒಂದು ಸೆಮಿನಾರಿನಲ್ಲಿ ಅಚಾನಕ್ಕಾಗಿ ನನಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ಉತ್ತಮ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಕಾಮೆಡಿಯ ಪರಿಚಯವಾಯಿತು. ಇದರ ಹೆಸರು ’Brenman, Bird and Fortune’. ಈ ಮೂವರೂ ನಡೆಸಿಕೊಡುವ ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಒಂದು ರಾಜಕೀಯ ವಿಡಂಬನೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ರಾಜಕೀಯದ ವಿಡಂಬನೆಯಾದ್ದರಿಂದ ಎಲ್ಲವೂ ನಮಗೆ ಅಪೀಲ್ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಬರ್ಡ್ ಮತ್ತು ಫ಼ೋರ್ಚುನ್ ಮಾಡುವ ನಕಲು ಸಂದರ್ಶನಗಳು ಸಿಕ್ಕಾಪಟ್ಟೆ ಚೆನ್ನಾಗಿವೆ. ಇರಾಕ್ ಯುದ್ಧ, ಅಮೆರಿಕದ ಪಾಲಿಸಿಗಳು, ಸಬ್ ಪ್ರೈಮ್ ಕ್ರೈಸಿಸ್ ಮೊದಲಾದವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಿಯೇ ಅದನ್ನು ವಿಡಂಬನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮಂಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವೂ ಯೂಟ್ಯೂಬ್‍ನಲ್ಲಿ ಇವೆ. ನೋಡಿ ಆನಂದಿಸಿ.

ಮೆಟಮಾರ್ಫಸಿಸ್

ಒಂದು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ, ತಲ್ಲಣಭರಿತ ಕನಸುಗಳಿಂದ ಎಚ್ಚರ ತಿಳಿದು ಎದ್ದ ಗ್ರೆಗೊರಿ ಸಾಂಸ ಸ್ಯಾಂಸಾ (ಟೀನಾ ಅಕ್ಕೋರ್ತಿಯ ಆರ್ಡರದ ಮೇರೆಗೆ), ಹಾಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತಾನೊಂದು ದೈತ್ಯ, ಅಸಹ್ಯಕರ ಕೀಟವಾಗಿ ಬದಲಾದದ್ದನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡ.

ಉಮ್.. ಬೇಡ, ಕಾಫ಼್ಕನ ಕತೆಯ ಅವಶ್ಯವಿಲ್ಲ. ನನ್ನದೇ kafkaesque ಕತೆಯಿರುವಾಗ, ನನ್ನದೇ ಮೆಟಮಾರ್ಫ಼ಸಿಸ್‍ನ ತಲ್ಲಣಭರಿತ ಸತ್ಯವಿರುವಾಗ, ಅನಗತ್ಯ ಫ಼್ಯಾಂಟಸಿಯ ಹಂಗು ಬೇಕಿಲ್ಲ. ಈ ಘೋರ ಕತೆಯನ್ನು ನಿಮ್ಮೊಟ್ಟಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಆದರೂ ಅಳ್ಳೆದೆಯವರು ಇದನ್ನು ಓದಲು ಹೋಗಬೇಡಿರೆಂದು ವಿನಂತಿ.

ಸಣ್ಣಸಣ್ಣ ಅಪಘಾತಗಳು ನಮ್ಮೆಲ್ಲದ ದೈನಂದಿನ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಅವಕ್ಕೆ ಅಂಥ ಮಹತ್ವ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಅಪಘಾತದ ಪರಿಣಾಮ ತುರ್ತಿನ ಅನನುಕೂಲಕ್ಕೇ ಮುಗಿಯದೆ ವಿಸ್ತಾರವಾದುದಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಅಂಥದೇ ಒಂದು ಅಪಘಾತ ನನಗೆ ಮೊನ್ನೆ ಆಯಿತು. ಅದು ನನ್ನ ಜೀವನವನ್ನೇ ಬದಲಾಯಿಸಿದೆ. ವಸ್ತುತ:, ಅದರ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಬಲ ಪರಿಣಾಮವೆಂದರೆ, ಅದು ನನ್ನರಿವಿಲ್ಲದೆ ನನ್ನೊಳಗೆ ಹುದುಗಿದ್ದ ನನ್ನ ಇನ್ನೊಂದು ಮುಖವನ್ನು ಹೊರಗೆ ತಂದಿದೆ; ನನ್ನ ಅತ್ಯಂತ ಕರಾಳ ಮುಖ. ನಾನು ಇಂಥ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಲು ಶಕ್ಯವೆಂದು ನನಗೆ ಎಂದೂ ಅನ್ನಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. ಎಂಥ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿದ್ದೆನೆಂದರೆ ನಾನು ಯಾರು ಎನ್ನುವಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಮುಟ್ಟಿತ್ತು ನನ್ನ ಆತಂಕ, ಸಂಶಯ. ನನ್ನ ಪಾಸ್‍ಪೋರ್ಟಿಗಾಗಿ ತಡಕಾಡಿ, ಅದರಲ್ಲಿದ್ದ ಹೆಸರು, ವಿಳಾಸ, ಹುಟ್ಟಿದ ದಿನ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ನಾನು ನಾನೇ ಎಂದು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿಕೊಂಡು ಇನ್ನಷ್ಟು ತಳಮಳಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದೆ.

ಇಲ್ಲಿಗೇ ಇದು ಮುಗಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ನನ್ನ ಕರಾಳ ಮುಖ ಹೊರಬಂದಂದಿನಿಂದ, ನನ್ನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮುಖ ಹೇಗಿತ್ತೆನ್ನುವುದೇ ಮರೆತಿದೆ. ನಾನು ಮೊದಲು ಹೀಗಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಅರಿವಿದ್ದರೂ ನನ್ನನ್ನು ನಾನು ಬದಲು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದೇ ಮುಖವನ್ನು ಹೊತ್ತು ತಿರುಗುವ ಭಾರಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದೇನೆ. ಬಹುತೇಕ, ಸಮಯವೊಂದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಮದ್ದು. ಸಮಯ ಕಳೆದಂತೆ ನಾನು ಮತ್ತೆ ಮೊದಲಿನಂತಾಗಬಹುದು. ಮತ್ತೆ ಮೊದಲಿನಂತೆ ಜಗತ್ತಿನ ಮೇಲೆ, ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ನನ್ನ ಮೇಲೇ ನಂಬಿಕೆ ಮರಳಬಹುದು. ಇದೊಂದು ಆಶಯವಷ್ಟೆ. ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ನನ್ನ ಬ್ಲಾಗಿನ ಓದುಗರು ಕೂಡ ನನ್ನ ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಂಬಲ ಕೊಡಬೇಕು ಎಂಬ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ.

ಆದದ್ದಿಷ್ಟೆ. ಭಯಂಕರ ದಿನಗಳ ನಂತರ, ಇಂದು ಹಜಾಮತಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡೇ ತೀರಬೇಕು ಎಂದು ಮೊನ್ನೆ ರಾತ್ರಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಸರಿ, ದಾಡಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡದ್ದಾಯ್ತು. ಮೀಸೆ ಕೂಡ ಸ್ವಲ್ಪ ಉದ್ದಕ್ಕೆ ಬೆಳೆದು ಬಾಯಲ್ಲಿ ಬಂಧಂಗಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಸ್ವಲ್ಪ ತುದಿ ಕತ್ತರಿಸಿದರಾಯ್ತು ಎಂದು ಕತ್ತರಿಯಿಂದ ಕತ್ತರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದೆ. ಆ ಸುಮಾರು ಕತ್ತರಿ ಸರಿಯಾಗಿ ಕತ್ತರಿಸುತ್ತಲೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಹೋಗಲಿ ಎಂದು ರೇಜ಼ರಿನಿಂದಲೇ ಸ್ವಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪ ನಿಧಾನಕ್ಕೆ ಕೆರೆಯತೊಡಗಿದೆ. ಹಾಗೆ ಮಾಡುವಾಗ ಒಂದು ಕಡೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಕಟ್ಟಾಗಿ ಮೀಸೆಯ ಬ್ಯಾಲನ್ಸ್ ತಪ್ಪಿತು. ಸರಿಪಡಿಸೋಣವೆಂದು ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಕತ್ತರಿಸಿದೆ. ಅದು ತಪ್ಪಿ ಬೇರೆಲ್ಲೋ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಕತ್ತರಿಸಿತು. ಬೆಕ್ಕು, ಮಂಗ, ಬೆಣ್ಣೆ, ತಕ್ಕಡಿ ನೆನೆಯುತ್ತ, ಪ್ರಕಟವಾಗಿ ನಗುತ್ತ, ಅದನ್ನು ರಿಪೇರಿ ಮಾಡಹೊರಟೆ. ರಿಪೇರಿ ಆಗುವ ಬದಲು ಇನ್ನಷ್ಟು ಕೆಡುತ್ತ ಹೋಯಿತು. ಆಕಡೆ ಈಕಡೆ ಮಾಡುತ್ತ, ತುದಿ ಕಟ್ಟಾಗುವ ಬದಲು ಮಧ್ಯದಲ್ಲೆಲ್ಲ ಕಟ್ಟಾಗಿ, ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಮೀಸೆಯಲ್ಲಿ ಗ್ಯಾಪುಗಳಾದವು. ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ರಿಪೇರಿ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಅದು ಮುಟ್ಟಿ, ಕೊನೆಗೆ ಬೇರೆ ದಾರಿಯಿಲ್ಲದೆ ಮೀಸೆಯನ್ನು ಪೂರ್ತಿ ಬೋಳಿಸಬೇಕಾಯಿತು.

ಎರಡು ಅದ್ಭುತ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಕಾಮೆಡಿಗಳು

ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಬೋರಾದಾಗಲೆಲ್ಲ ಅಥವಾ ಖಾಲಿ ಇದ್ದಾಗೆಲ್ಲಾ (ಇರುವ ಕೆಲಸಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಮುಂದುಹಾಕುತ್ತ ಹೋಗುವ ನಾನು ಯಾವಾಗಲೂ ಖಾಲಿಯೇ), ಟಾಯಂಪಾಸ್‍ಗಾಗಿ ಅವಲಂಬಿಸಿರುವುದು ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಕಾಮೆಡಿಗಳನ್ನು. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ’ಯೆಸ್ ಮಿನಿಸ್ಟರ್’ ಹಾಗೂ ’ಮಾಂಟಿ ಪೈಥನ್’. ಯೆಸ್ ಮಿನಿಸ್ಟರ್‌ನ ಒಂದಷ್ಟು ಎಪಿಸೋಡ್‍ಗಳು ಆನ್‍ಲೈನ್ ಇವೆ. ಮತ್ತೆ ಯೂಟ್ಯೂಬ್‍ನಲ್ಲಿ ಒಂದಷ್ಟು ತುಣುಕುಗಳಿವೆ. ಮಾಂಟಿ ಪೈಥನ್ನರೂ ಯೂಟ್ಯೂಬ್‍ನಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ತುಣುಕುಗಳಾಗಿ ಸಿಗುತ್ತಾರೆ. ಪದೇ ಪದೇ ನೋಡಿದರೂ ಬೇಜಾರಾಗದ ಅದ್ಭುತ ಕಾಮಿಕ್ ಗುಣಗಳಿವೆ ಈ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ.

೧೯೮೦-೮೪ರ ನಡುವೆ ಯೆಸ್ ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಹಾಗೂ ೧೯೮೬-೮೮ರ ನಡುವೆ ಯೆಸ್ ಪ್ರೈಮ್ ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಬಿಬಿಸಿ ರೇಡಿಯೊ ಹಾಗೂ ಟಿವಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿತವಾದವು. ಇವು ಆಗ ಬ್ರಿಟನ್ನಿನ ಪ್ರದಾನಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಮಾರ್ಗರೇಟ್ ಥ್ಯಾಚರರ ಫೇವರೆಟ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಾಗಿದ್ದುವು. ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಹಾಗೂ ಬ್ಯುರಾಕ್ರಸಿಯ ನಡುವಿನ ಹಗ್ಗಜಗ್ಗಾಟ ಯೆಸ್ (ಪ್ರೈಮ್) ಮಿನಿಸ್ಟರ್‌ನ ಮುಖ್ಯ ಮೋಟಿಫ಼್. ಒಬ್ಬ ಮಂತ್ರಿ (ಜಿಮ್ ಹ್ಯಾಕರ್), ಅವನ ಪರ್ಮನೆಂಟ್ ಸೆಕ್ರೆಟರಿ (ಸರ್ ಹಂಫ್ರಿ) ಹಾಗೂ ಅವನ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಸೆಕ್ರೆಟರಿ (ಬರ್ನರ್ಡ್) — ಇವು ಮೂರು ಈ ಸರಣಿಯ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರಗಳು. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಹ್ಯಾಕರ್‌ನ ಹೊಸ ಹೊಸ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಠುಸ್ಸೆನ್ನಿಸುವುದೇ ಹಂಫ್ರಿಯ ಕೆಲಸ. ಆಗಾಗ ಹ್ಯಾಕರ್ ಹಂಫ್ರಿಯನ್ನು ಮುಜುಗರಕ್ಕೊಳಪಡಿಸುವ ಸಂದರ್ಭಗಳೂ ಉಂಟು. ಒಂದು ಎಪಿಸೋಡಿನ ಸಂಭಾಷಣೆಯ ತುಣುಕೊಂದನ್ನು ನೋಡೋಣ. ಅದು ಈ ಸರಣಿಯ ಒಟ್ಟಾರೆ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಹಿಡಿದುಕೊಡುತ್ತದೆ. ನೆನಪಿನಿಂದ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಪಕ್ಕಾ ಕೊಟೇಶನ್ ಅಲ್ಲ.

ಹ್ಯಾಕರನ ಸಲಹೆಗಾರ್ತಿ: I want to be there to see Humphrey’s reaction when you propose this idea to him.
ಹ್ಯಾಕರ್: To see the battle between the political will and the bureaucratic will?
ಸಲಹೆಗಾರ್ತಿ: Well, it will be more like the battle between political will and bureaucratic wont.

ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಹ್ಯಾಕರ್ ಹಂಫ್ರಿಯನ್ನು ತಾನು ಕೊಟ್ಟ ಒಂದು ಹೇಳಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. (ಮೂಲ: ವಿಕಿಕೋಟ್)

Sir Humphrey: Unfortunately, although the answer was indeed clear, simple, and straightforward, there is some difficulty in justifying assigning to it the fourth of the epithets you applied to the statement, inasmuch as the precise correlation between the information you communicated, and the facts insofar as they can be determined and demonstrated is such as to cause epistemological problems, of sufficient magnitude as to lay upon the logical and semantic resources of the English language a heavier burden than they can reasonably be expected to bear.

Jim Hacker: Epistemological, what are you talking about?

Sir Humphrey: You told a lie.

ಇನ್ನೊಂದು ನೋಡಿ.

Sir Humphrey: Prime Minister I must express in the strongest possible terms my profound opposition to the newly instituted practice which imposes severe and intolerable restrictions on the ingress and egress of senior members of the hierarchy and will, in all probability, should the current deplorable innovation be perpetuated, precipitate a progressive constriction of the channels of communication, culminating in a condition of organisational atrophy and administrative paralysis which will render effectively impossible the coherent and co-ordinated discharge of the function of government within Her Majesty’s United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland!

Jim Hacker: You mean you’ve lost your key?

ಈ ರೀತಿಯ ಜಾಣತನ, ಚಾತುರ್ಯದ ಮಾತುಗಳು; ಹಂಫ್ರಿಯ ಉದ್ದುದ್ದ ವಾಕ್ಯಗಳು; ಇವರಿಬ್ಬರ ನಡುವೆ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಂಡ ಬರ್ನರ್ಡ್‍ನ ಗೊಂದಲಗಳು; ಇವೆಲ್ಲ ಯೆಸ್ ಮಿನಿಸ್ಟರ್‌ನ ಕಾಮೆಡಿಯ ರೀತಿ. ಇದು ಗಂಭೀರ ಹಾಸ್ಯ. ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಸಮಾಜ, ರಾಜಕಾರಣ, ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಹೈ ಕ್ಲಾಸ್ ಕಮೆಂಟರಿ.

ಮಾಂಟಿ ಪೈಥನ್ ತೀರಾ ವಿಭಿನ್ನ. ಯಾವುದೇ ಸೂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದ ಕಾಮೆಡಿ. ಈ ಗುಂಪಿನ ಬಂಡವಾಳ, ಅವರ ವಿಲಕ್ಷಣ ಕಲ್ಪಕತೆ. ಯಾರೂ ಊಹಿಸಲೂ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದ ವಿಚಿತ್ರ, ಕ್ಷುಲ್ಲಕ, surreal ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿ, ಆ ಮೂಲಕ ಹಾಸ್ಯವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಪ್ರತಿಭೆ ಈ ಗುಂಪಿಗಿತ್ತು. ೭೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಇವರು ಕಾಮೆಡಿ ಜಗತ್ತನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಮುಂದೆ ಎಷ್ಟೋ ಪೀಳಿಗೆಗಳು ಇವರ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿವೆ. ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ೬ ಮುಖ್ಯ ಸದಸ್ಯರಿದ್ದರು. ಒಳ್ಳೆಯ ಶಿಕ್ಷಣ, ಅಪಾರವಾದ ಓದು, ಆಳವಾದ ತಿಳುವಳಿಕೆ — ಎಲ್ಲ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲೂ ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಇವರ ತಮಾಷೆ ಯೆಸ್ ಮಿನಿಸ್ಟರ್‌ನಂತಲ್ಲ. ಸಿಲ್ಲಿನೆಸ್‍ಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು ಮಾಂಟಿ ಪೈಥನ್ ಎನ್ನಬಹುದು. ಆದರೆ ಈ ಸಿಲ್ಲಿನೆಸ್ ಎಂಥೆಂಥ ವಿಲಕ್ಷಣ ಕ್ರಿಯೇಟಿವ್ ಸಂದರ್ಭಗಳಿಂದ ಹೊಮ್ಮುತ್ತಿತ್ತೆಂದರೆ, ನೀವು ಆ ಸಿಲ್ಲಿನೆಸ್ ಬಗ್ಗೆ ತಕರಾರು ತೆಗೆಯುವುದೇ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿಯ ಸಿಲ್ಲಿ ಕಾಮೆಡಿಗಳು ಸೋಲುವುದು ಆಳದ ಕೊರತೆಯಿಂದ, predictabilityಯಿಂದ. ಅಮೆರಿಕನ್ ಕಾಮೆಡಿಗಳೂ ಅಷ್ಟೆ; ಸತ್ವವಿಲ್ಲದ್ದಾಗಿರುತ್ತವೆ.

ವಿಲಕ್ಷಣ ಎಂದೆನಲ್ಲವೆ. ಕೆಲವು ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡುತ್ತೇನೆ. ಒಂದು ಸ್ಕೆಚ್‍ನಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನಿ ಹಾಗೂ ಗ್ರೀಸ್ ನಡುವೆ ಪುಟ್ಬಾಲ್ ಪಂದ್ಯವಿದೆ. ಮಜಾ ಏನಪ್ಪಾ ಅಂದರೆ ಅದು ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಗಳ ಫುಟ್ಬಾಲ್. ಎರಡೂ ತಂಡಗಳಲ್ಲಿ ಅವರವರ ದೇಶದ ಫಿಲಾಸಫರ್‌ಗಳಿದ್ದಾರೆ! ಇನ್ನೊಂದು ಸ್ಕೆಚ್‍ನಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯ ಸರಕಾರಿ ಅಫೀಸೊಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಅವನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಮೀನು ಸಾಕಲು ಲೈಸನ್ಸ್ ಬೇಕು ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. ಆ ಥರದ್ದು ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದರೆ, ವಾದಿಸತೊಡಗುತ್ತಾನೆ. ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ’ಮಿನಿಸ್ಟ್ರಿ ಆಫ಼್ ಸಿಲ್ಲಿ ವಾಕ್ಸ್’ — ಇದರಲ್ಲಿರುವ ಪಾತ್ರಗಳಿಗೆಲ್ಲ ವಿಭಿನ್ನ ವಿಚಿತ್ರ ನಡೆಯುವ ಶೈಲಿಗಳು. ನೀವೂ ನಿಮ್ಮದೇ ಸಿಲ್ಲಿ ಶೈಲಿಯನ್ನು ರೂಢಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆ? ಸರಕಾರ ಅದಕ್ಕೆ ಹಣ ಕೊಡುತ್ತದೆ! ಇನ್ನು ಪೋಪ್ ಮತ್ತು ಮೈಕೆಲೆಂಜೆಲೊ, ಡೆಡ್ ಪ್ಯಾರಟ್ ಸ್ಕೆಚ್, ಇವಂತೂ ತುಂಬಾ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ಇನ್ನೊಂದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕ್ಲಿನಿಕ್ ಇದೆ. ವಿಶೇಷ ಏನಪ್ಪಾ ಅಂದರೆ ಅದು ’ಆರ್ಗ್ಯುಮೆಂಟ್ ಕ್ಲಿನಿಕ್’. ದುಡ್ಡು ಕೊಟ್ಟು ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿರುವ ’ಡಾಕ್ಟರ್’ ಜೊತೆ ಇಂತಿಷ್ಟು ಸಮಯ ನೀವು ವಾದಿಸಬಹುದು! ಇನ್ನೊಂದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪೋಲೀಸ್ ಸ್ಟೇಶನ್ನು; ಅದರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನಿಗೂ ಅವನಿಗೆ ಹೊಂದುವ ಆವರ್ತನೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಕೇಳಿಸುತ್ತದೆ; ಹಾಗೂ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನೂ ಇನ್ನೊಬ್ಬನ ಜೊತೆ ಮಾತಾಡುವಾಗ ಅವನಿಗೆ ಹೊಂದುವಂಥ ಆವರ್ತದಲ್ಲಿ ಮಾತಾಡುತ್ತಾನೆ; ಇದು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಕಾಮಿಕ್ ಇಫ಼ೆಕ್ಟನ್ನು ನೋಡಿಯೇ ಅನುಭವಿಸಬೇಕು. ಹೀಗೆ ಅವರ ಥೀಮುಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಸೀಮೆಯೇ ಇಲ್ಲ. ಇಜಿಪ್ತಿನ ಪಿರಮಿಡ್ಡುಗಳಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ; ಹಿಟ್ಲರ್ ಬರುತ್ತಾನೆ; ವೈಕಿಂಗ್‍ಗಳು ಬಂದು ವಿಚಿತ್ರವಾಗಿ ಹಾಡಿ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ; ಪಿಕಾಸೊ ಸೈಕಲ್ ಹೊಡೆಯುತ್ತ ಚಿತ್ರ ಬಿಡಿಸುತ್ತಾನೆ; ’ಫಿಶ್ ಸ್ಲ್ಯಾಪ್ ಡಾನ್ಸ್’ ಎಂಬ ಡಾನ್ಸ್‍ನಲ್ಲಿ, ಒಬ್ಬ ಇನ್ನೊಬ್ಬನಿಗೆ ಮೀನುಗಳಿಂದ ಕಪಾಳಕ್ಕೆ ಹೊಡೆಯುತ್ತ ಕುಣಿಯುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ.

ಇವೆರಡರ ಡಿವಿಡಿಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುವುದು ನನ್ನ ವಿಶ್‍ಲಿಸ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಈ ತುಣುಕುಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿರುತ್ತೇನೆ. ನೀವೂ ಹುಡುಕಿ ನೋಡಿ. ಆನಂದಿಸಿ.

ಫೋನಿನ ಪ್ರಸಂಗ

ಇಲ್ಲೆಲ್ಲೋ ಇರುವ ಅವಳ ಕಸಿನ್ ಹಾಗೂ ಕಸಿನ್ನಳ ಗಂಡನ ಜೋಡಿ ಮಾತಾಡು ಅಂತ ಎಸ್ ಭಾಳ ದಿನದಿಂದ ಗಂಟುಬಿದ್ದಿದ್ದಳು. ತೀರಾ ಆಪ್ತರ ಜೋಡಿ ಸೈತ ಫೋನಿನಲ್ಲಿ ಮಾತಾಡುವುದೆಂದರೆ ನನಗೆ ಭಯಂಕರ ಸಂತೋಷದ ಸಂಗತಿ ಅಲ್ಲ. ಹಿಂತಾದರಾಗ ಯಾವುದೇ ಗುರುತು ಪರಿಚಯವಿಲ್ಲದವರ ಜೋಡಿ ನಾನು ಮಾತಾಡಿಯೇನೆ? ಈ-ಮೇಲ್‍ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮುಗಿಸಿ, ’ಓಹೋ ತಮಗೆ ಅವಶ್ಯ ಫೋನು ಮಾಡುತ್ತೇನೆ,’ ಇತ್ಯಾದಿ ದೇಶಾವರಿ ಬರೆದು ಕೈತೊಳಕೊಂಡಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಇವೆಲ್ಲ ಇಷ್ಟು ಸುಲಭವಾಗಿ ಬಗೆಹರಿಯುವಂಥ ವಿಷಯಗಳೇ ಅಲ್ಲ. ಆ ಕಸಿನ್ನಳು ನನಗೆ ಫೋನು ಮಾಡಿದ್ದಳೆಂದೂ, ನಾನು ಏಕೋ ಎತ್ತಲಿಲ್ಲವೆಂದೂ, ಕಸಿನ್ನಳ ಅಪ್ಪನ ಮುಖಾಂತರ ಭಾರತದಲ್ಲೆಲ್ಲ ಸುದ್ದಿಯಾಗಿ, ಅದು ಎಸ್‍ಳ ಮೂಲಕ ನನಗೆ ಮರಳಿ ಬಂತು. ನಾನು ಅದೆಷ್ಟು ಬೇಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ಮನುಷ್ಯನೆಂಬುದು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ನಿರೂಪಿತವಾಯಿತು. ಆದರೆ ನಾನು ಹಳೆಯ ಖಿಲಾಡಿಯಾದ್ದರಿಂದ ಮತ್ತೆ ಹೇಗೋ, ’ಅವಶ್ಯ ಫೋನು ಹಚ್ಚುತ್ತೇನೆ. ಹೀಗೇ ಏನೇನೋ ಯೋಚನೆಯಲ್ಲಿ ಮರತಿದ್ದೆ. ಇಷ್ಟಕ್ಕೂ ಅವಳ ಫೋನು ನನಗ ಬಂದಿಲ್ಲ,’ ಎಂದೆಲ್ಲ ಹೇಳಿ ದಾಟಿದೆ. ಖರೆವಂದ್ರೂ ಆ ಕಸಿನ್ನಳ ಫೋನು ನನಗ ಬಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಮಿಸ್ಸ್‍ಡ್ ಕಾಲುಗಳಲ್ಲೂ ಇಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಯಾವುದೇ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥ ಭಾವ ಇಲ್ಲದೆ ಯಥಾಪ್ರಕಾರ ಈ ಫೋನಿನ ಪ್ರಸಂಗವನ್ನು ಮುಂದೆ ಹಾಕಿ ಆರಾಮಾಗಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಮತ್ತೊಂದೆರಡು ದಿನಕ್ಕೆ, ಅವಳು ಫೋನ್ ಮಾಡಿದಾಗ ನನ್ನ ಫೋನಿನ ವಾಯ್ಸ್ ಮೇಲ್‍ಬಾಕ್ಸಿಗೆ ಅದು ಹೋಯಿತೆಂದೂ, ಆದರೆ ವಾಯ್ಸ್ ಮೇಲ್‍ಬಾಕ್ಸ್ ಸೆಟ್ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಮೆಸೇಜನ್ನೂ ಬಿಡಲಾಗಲಿಲ್ಲವೆಂದೂ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಪುಕಾರೆದ್ದಿತು. ಅಷ್ಟಕ್ಕೇ ಮುಗಿಯದೆ ಆ ಕಸಿನ್ನಳ ಪತ್ರವೂ ಬಂದು ತಲುಪಿತು. ಅದರಲ್ಲೂ ಅದೇ ಪುಕಾರಿನ ಜೊತೆ ’ನೀನು ಹಚ್ಚಿದರೆ ಸರಿ, ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ನಾನು ಹಚ್ಚುತ್ತೇನೆ,’ ಎಂಬ ವಾಕ್ಕೂ ಇದ್ದಿತು.

ದಿಕ್ಕುಗಾಣದೆ, ಫೋನು ಮಾಡಿ ಇದನ್ನೊಮ್ಮೆ ಬಗೆಹರಿಸಲು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿದೆ. ಆದರೂ ಚಟದ ಪ್ರಕಾರ ಅದನ್ನೂ ಮುಂದೆ ಹಾಕಿ ರಾತ್ರಿ ೮ರ ಸುಮಾರು ಫೋನು ಹಚ್ಚುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಪತ್ರ ಬರೆದೆ. ಏನೋ ಮಾಡುತ್ತ ಆರಾಮಾಗಿ ಕೂತವನಿಗೆ ಸುಮಾರು ೮:೧೫ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಯಾಕೋ ಏನೋ ನಾನು ಕೊಟ್ಟ ಮಾತು ನೆನಪಾಯಿತು. ನೆನಪಾಗದಿದ್ದರೆ ಛೊಲೊ ಇತ್ತು, ಖರೆ ಈಗ ನೆನಪಾಗಿಬಿಟ್ಟಿತಲ್ಲ. ಸರಿ, ಇನ್ನೇನು ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ, ಒಂದೆರಡು ನಿಮಿಷ ಮಾತಾಡಿ ಮುಗಿಸೋಣ ಎಂದು ಫೋನೊತ್ತಿದೆ. ಯಾರೂ ಎತ್ತಲಿಲ್ಲ. ಆಹಾ.. ಅಂದರ ದೈವ ನನ್ನ ಜೊತೆಗಿದೆ ಅಂಧಂಗಾತು. ಆದರ ಒಂದರೆ ನಿಮಿಷ ಮಾತ್ರ. ಅವಳ ಫೋನು ಬಂದೇ ಬಂತು. ಎತ್ತಿದರೆ, ಉಭಯಕುಶಲೋಪರಿ ಆಗಿಂದಾಗ ಮುಗಿಸಿ, ವಾಯ್ಸ್ ಮೇಲ್‍ಬಾಕ್ಸ್‍ನ ಉಪಯೋಗಗಳನ್ನು ಬಣ್ಣಿಸಿದಳು, ಪ್ರಯತ್ನಪಟ್ಟು ಅಮೆರಿಕನ್ accentನಲ್ಲಿ ಮಾತಾಡುತ್ತ. ನಾನು, “ನಿನ ಸುಡ್ಲಿ, ಇಷ್ಟ್ಯಾಕ ತ್ರಾಸ ಪಟ್ಟು ಮಾತಾಡ್ಲಿಕತ್ತಿ. ಅದೂ ಅಲ್ಲದ, ಇಷ್ಟ ಲಗೂ ನಿನಗ accident ಆಗೇದ? ಇನ್ನೊಂದು ಸ್ವಲ್ಪ ದಿವಸ ತಡದ್ರ ಬರೊಬ್ಬರಿ accident ಆಗ್ತಿತ್ತು,” ಅನ್ನಲಿಲ್ಲ. ಅವಳಿಗೆ ಹೂಂಗುಟ್ಟಿ ಮುಗಿಸುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಅವಳ ಗಂಡನಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಳು. ಅವನು ಇಲ್ಲಿದ್ದು ಒಂದಷ್ಟು ವರ್ಷಗಳಾಗಿವೆ. ಅಂವಗೇನು ಅಂಥಾ ಅಪಘಾತ ಆಗಿಲ್ಲ. ಆದರ ಮನಷ್ಯಾ ಶಿಕ್ಕಂಗ ಭಾಷ್ಕಳಪಂತ. ಭಯಂಕರ ಮಾತಾಡುವ ಉಮೇದಿನಲ್ಲಿದ್ದ. ನನ್ನ ಮಾತುಗಳೋ ಒಂದೆರಡು ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಮುಗಿದವು. ಇನ್ನೇನು ಹೇಳುವುದು? ಮಳೆಬೆಳೆಯ ಮಾತಾಡೋಣವೆ? ಆದರೆ ಆತ ಅದೂ ಇದೂ ತೆಗೆದು ರಗಡ ಹೊತ್ತು ಮಾತಾಡಿದ. ನಡುನಡುವೆ ನಾನು, “ಆಹಾ”, “ಓಹೋ”, “ಅವಶ್ಯ”, “ಛೇ ಛೇ”, “ಅದಕ್ಕೇನು ಭಿಡೆ”, ಮೊದಲಾದ ಜಾಣ್ಣುಡಿಗಳನ್ನು ಉದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ. ಮೊದಲೇ ಇವತ್ತು ಒಂದು ಸೆಮಿನಾರನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದೆ. ಅದೋ ೨.೫ ತಾಸು ನಡೆದಿತ್ತು. ಆಸಕ್ತಿಕರವಾದ ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆದಿದ್ದವು ಬಿಡ್ರಿ, ಖರೆ ನನ್ನ ಮಾತಿನ ಕೋಟಾ ಮುಗದು ಹಳಿಮಾತಾಗಿತ್ತು. ಇವನೋ ಬಿಡುತ್ತಲೇ ಇಲ್ಲ. “ನನ್ನ ದೇಶ, ನನ್ನ ಜನ..” ಎನ್ನುವಂಥ ಉಮೇದಿನಲ್ಲಿ ಹೊಡೆದೇ ಹೊಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ನಡುವೆ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಮತ್ತ್ಯಾವುದೋ ಊರಲ್ಲಿರುವ ಅವನ ಹೆಂಡತಿಯ ತಂದೆಯ ಮಾವುಶಿಯ ನೆಗೆಣ್ಣಿಯ ಮರಿಮಗನ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿದ. ನನ್ನ ಜೊತೆ ಮಾತಾಡುತ್ತಲೇ ಅವನ ಹೆಸರೇನೆಂದು ಹೆಂಡತಿಯ ಜೊತೆ ೨ ನಿಮಿಷಗಳ ಉಪಸಂವಾದ ನಡೆಸಿದ. ಇಬ್ಬರೂ ನಾನಾ ನಮೂನೆಯ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಹೊರಹೊಮ್ಮಿಸಿದರು. ಕೊನೆಗೆ ರವಿ, ರಜತ ಹಾಗೂ ರಘು, ಈ ಮೂರು ಶಾರ್ಟ್‍ಲಿಸ್ಟಾದವು. ಮುಂದೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಚರ್ಚೆಯ ನಂತರ ಅದು ರಘು ಎಂದೂ, ಮೊದಲು ರಜತ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಕ್ಕೆ ಕ್ಷಮೆಕೋರುತ್ತೇನೆಂದೂ ಆತ ಹೇಳಿದ. ’ಅಲ್ಲೋ ಮಾರಾಯ್ನ, ಆ ರಂಡೇಗಂಡ ಯಾರಂತನ ನನಗ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಅಂಥಾಪರಿ ಅವನ ಹೆಸರಿನ ಬಗ್ಗೆ ಹಾಹಾಕಾರ ಎಬ್ಬಿಸಿ ಅದನ್ನ ನನಗ ಹೇಳೇ ತೀರಬೇಕ? ಅಲ್ಲದ ಸ್ವಾರೀ ಬ್ಯಾರೆ ಅಂತೀ. ಬೇಕೇನು ಗಜ್ಜು?’ ಅಂತ ಅನ್ನಲಿಕ್ಕೆ ಹೋಗಲಿಲ್ಲ. ಹಂಗ ನಾನು ಉತ್ತಮ ಮನುಷ್ಯ.

“ಪುಸ್ತಕ ವಿಮರ್ಶೆ”

ಅಂತೂ ಪಟ್ಟುಹಿಡಿದು ಕೂತು (ಕೂತು? ಅಥವಾ ಅಡ್ಡಾಗಿ, ಅಥವಾ ವಿಚಿತ್ರ ಭಂಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಒರಗಿ) ಬಹಳ ದಿನದಿಂದ ಓದುತ್ತಿದ್ದ ಪುಸ್ತಕದ ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಮುಗಿಸಿದೆ. ಮೈ ನೇಮ್ ಈಸ್ ರೆಡ್. ಯಾಕೋ ಓದುವುದೇ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಬಹಳ ಹೊತ್ತು ಏಕಾಗ್ರತೆಯಿಂದ ಏನನ್ನು ಮಾಡುವುದೂ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತಿದೆಯೇನೋ ಅನ್ನಿಸುತ್ತೆ. ವಯಸ್ಸಾಯಿತೇನೋ!

ಅದೂ ಅಲ್ಲದೇ ಬಹಳ ಪುಸ್ತಕಗಳ ವಿನ್ಯಾಸವೇ ಅನನುಕೂಲಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಗಲ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದು ದಪ್ಪ ಕಡಿಮೆಯಿದ್ದರೆ ಪಟಕ್ಕನೆ ಮಡಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಅಡ್ಡಾಗಿ ಓದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅವು ಟೇಬಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟು ಓದಲು ಅನುಕೂಲ. ಹಾಗೆಯೇ ಆರಾಮ ಕುರ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ಕೂತು ಓದುವುದಕ್ಕೂ ಅನುಕೂಲ; ಅರ್ಧ ಮಡಚಿ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಅಗಲವಿದ್ದು ದಪ್ಪಕ್ಕೂ ಇದ್ದರೆ, ಆಡ್ಡಾಗಿ ಓದಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ವಜ್ಜೆ ಭಾಳ ಆಗುತ್ತದೆ. ಆರಾಮ ಕುರ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ಕೂತು ಓದುವುದೂ ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯ. ತೊಡೆಯ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಎದೆ ಹೊಟ್ಟೆ ಓಳಗೆ ಎಳೆದುಕೊಂಡು, ತಲೆಯನ್ನು ಶಕ್ಯವಿದ್ದಷ್ಟು ಬಗ್ಗಿಸಿ… ಹೀಗೆಲ್ಲ ಮಾಡಿ ಎಷ್ಟು ಹೊತ್ತು ಓದಲು ಸಾಧ್ಯ? ಇನ್ನು ಟೇಬಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟು ಓದೋಣವೆಂದರೆ, ಅರ್ಧ ಪುಟಗಳು ಸರಿಯುವ ತನಕ, ಎಡಗಡೆಯ ಪುಟಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಏನಾದರೂ ಆಧಾರ ಕೊಡಲೇಬೇಕು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಮಗುಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಅರ್ಧದಿಂದ ಓದಲು ಸಾಧ್ಯವೇ?

ಇನ್ನು ಕೆಲವು ದಪ್ಪಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದು ಅಗಲಕ್ಕೆ ತೀರ ಕಡಿಮೆಯಿರುತ್ತವೆ. (ಮೈ ನೇಮ್ ಈಸ್ ರೆಡ್ ಅಂಥದ್ದು.) ಅವಂತೂ ಎರಡೂ ಕಡೆ ಮಗುಚಿಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಅಡ್ಡಾದಾಗ ಎರಡೂ ಕಡೆ ಪುಟಗಳನ್ನು ಇಷ್ಟಗಲ ಕಿಸಿದು ಓದಬೇಕು! ನನಗೆ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಬಗ್ಗೆ platonic ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದ, “ದೈಹಿಕ” ಪ್ರೀತಿಯೂ ಇದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಅವನ್ನು ಕಂಡಕಂಡ ಹಾಗೆ ಮಡಚಿ ಹಿಡಿಯುವುದು, ಮಗುಚದೇ ಇರಲೆಂದು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಜಜ್ಜುವುದು, ಇಂಥದೆಲ್ಲ ಮಾಡುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಓದಲು ನಾನು ಇಷ್ಟೊಂದು ಕಷ್ಟ ಪಡಬೇಕಾದಾಗ ಅದೆಷ್ಟು ಹೊತ್ತು ಓದು ಸಾಗೀತು? ನನ್ನ ಬಳಿ ಇಲ್ಲಿ ಆರಾಮ ಕುರ್ಚಿಯೂ ಇಲ್ಲ. ಇರುವುದು ಒಂದು ಕುರ್ಚಿ ಟೇಬಲ್ಲು. ಟೇಬಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ಯಾವಾಗಲೂ laptop ಕೂತಿರುತ್ತದೆ. ಅದನ್ನು ತೆಗೆದಿರಿಸಿ ಅವಾಗವಾಗ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಟೇಬಲ್ಲಿನ ಮೇಲಿರಿಸಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು ಓದುತ್ತೇನೆ. ಆದರೆ ದಿನವಿಡೀ ಅಲ್ಲೇ ಕೂತು laptop ಉಪಯೋಗಿಸಿ, ಮತ್ತೆ ಅಲ್ಲೇ ಕೂತು ಓದುವುದು ಇನ್ನೊಂದು ಕಿರಿಕಿರಿ. ಬದಲಾವಣೆ ಬೇಕೆನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಆರಾಮ ಕುರ್ಚಿಯ ಆರಾಮಶೀರ ಓದಿನ ಮಜವೇ ಬೇರೆ. ಮತ್ತೆ ಹೋಗಿ ಅಡ್ಡಾಗಿ ಓದಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತೇನೆ. ಕೈ ಸೋಲುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಾ ನನ್ನ ಭಂಗಿಯಿಂದ clue ತೊಗೊಳ್ಳುವ ಕಣ್ಣುಗಳು ಸೋಲುತ್ತವೆ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಓದು ಹಿಂದೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಅನುಕೂಲಕರವಾಗಿ design ಮಾಡಬೇಕು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಜನರು ಹೇಗೆ ಓದಬೇಕು?

ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ಜೀವನ ಅದೆಷ್ಟು ಘೋರ!

ಬ್ಲಾಗಿಗರ ಕಾಳಗ

ಮೊನ್ನೆ ರವಿವಾರ ಬಸವನಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಬ್ಲಾಗಿಗರ ಕೂಟ ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವೀ ಕೂಟ ಎಂದು ನಾನು ಈ ಮೂಲಕ ಘೋಷಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಜಗಳಗಳಾಗುತ್ತಿವೆ. ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಲಿ, ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಲಿ ಅಥವಾ ವಿದ್ಯಮಾನವಾಗಲಿ ಸಕ್ಸೆಸ್ಫ಼ುಲ್ ಆಗುವುದು ಯಾವಾಗ ಎಂದರೆ ಅದು ಜನರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಮೂಡಿಸುವುದಷ್ಟೆ ಅಲ್ಲದೆ, ಅದನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಾಗ. ಯಾರನ್ನೋ ಬರಿ ಹೊಗಳಿದರೆ ಅಥವಾ ತೆಗಳಿದರೆ ಅವರ ಬಗೆಗಿನ ಆಸಕ್ತಿ ಕಾಲಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವೀ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ: ಪಟಕ್ಕನೆ ನಿಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ತೋಚುವ ಹೆಸರುಗಳನ್ನೇ ತೊಗೊಳ್ಳಿ; ಶಾಹ್ ರುಖ್ ಖಾನ್ ಹೆಚ್ಚು ಯಶಸ್ವೀ ವ್ಯಕ್ತಿಯೋ ಅಲ್ಬರ್ಟ್ ಐನ್‍ಸ್ಟೈನ್‍ನೋ; ಉತ್ತರ ಅತ್ಯಂತ ಸ್ಪಷ್ಟ; ಬೆಳಕಿನಷ್ಟು ನಿಚ್ಚಳ. ಇದನ್ನೇ ಸಾರ್ವತ್ರೀಕರಿಸಿ ನೋಡಿ. ಅತ್ಯಂತ ಸಕ್ಸೆಸ್‍ಫುಲ್ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೆಂದರೆ ಸಿನೆಮಾ ತಾರೆಯರು ಮತ್ತು ಕ್ರಿಕೆಟಿಗರು. ಅವರು ಒಂದು ಕೆಟಗರಿ. ಇನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು, ಸಂತರು, ತುಡುಗರು, ಕೊಲೆಗಡುಕರು ಇನ್ನೊಂದು ಕೆಟಗರಿ. ಪೇಜ್ ೩ಯೇ ಜಗತ್ತು. ಗಾಸಿಪ್‍ಗಳು, ಪರಸ್ಪರ ದೋಷಾರೋಪಣೆ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಿಚಾರಗಳ ಪ್ರಸ್ತಾಪ, ಇವೆಲ್ಲ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಯಶಸ್ಸು ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಆದುದರಿಂದ ಮೊದಲಿಗೆ ನಾನು – ಸಂಘಟಕರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪರಿಚಯ ನನಗಿಲ್ಲ – ’ಪ್ರಣತಿ’ ಛಾವಣಿಗೆ ಅಭಿನಂದನೆ ಕೋರುತ್ತೇನೆ.

ಹೀಗಿರುವಾಗ ಸಂತೋಷಕುಮಾರರ ಪೋಸ್ಟನ್ನು ಓದಿದಾಗ ನನಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಖುಷಿಯೇ ಆಯಿತು. ಲಲಲ ಎಂದು ಗುನುಗುತ್ತ ಬಾಯಿ ಚಪ್ಪರಿಸಿದೆ. ಅವರು ಜನಪ್ರಿಯವಲ್ಲದ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದು ನೋಡಿ ನಾನು ಕಾತರದಿಂದ ಅದಕ್ಕೆ ಒದಗುವ ಗತಿಯನ್ನು ಕಾಯುತ್ತ ಕೂತೆ. ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಶ್ರೀಯವರ ರಿಪೋರ್ಟನ್ನೊಳಗೊಂಡಂತೆ ಒಂದೆರಡು ಉತ್ಸಾಹಭರಿತ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನೋದಿದ್ದೆ. ಸಂತೋಷ್ ಅವರಿಗಾದ ನಿರಾಶೆಯಿಂದ ನನಗೆ ಸಂತೋಷವೇ ಆಯಿತು (ಅದರಲ್ಲಿನ ಎಷ್ಟೋ ಅಂಶಗಳು ನನಗೆ ಅನ್‍ರೀಸನೆಬಲ್ ಎಂದು ತೋರಿದರೂ). ನಂತರ ಅದಕ್ಕೆ ಬಂದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನೂ ಓದಿದೆ. ಸಂತೋಷ್ ಅವರ ನಂತರದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯ ಪೋಸ್ಟನ್ನೂ ಓದಿದೆ. ಆದರೆ ಆ ಪೋಸ್ಟನ್ನು ಓದಿ ನನಗೆ ಮೊದಲಿನಂತೆ ಸಂತಸವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಮುಂದೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ. ಇದೆಲ್ಲದರ ಬಗ್ಗೆ ಒಬ್ಬ ’ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿ’ ಬ್ಲಾಗರ್ ಫ಼್ರೆಂಡ್ ಜೊತೆಗೂ ಮಾತಾಡಿದೆ. ಅವರೂ ಈ ಎಲ್ಲ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳಿಂದ ತುಂಬಾ ಹುರುಪಾಗಿದ್ದರು. ನಾನೂ ಮತ್ತಷ್ಟು ಹುರುಪಾಗಿ, ಆ ಕೂಟದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿರದಿದ್ದರೂ ಈ ಕಾಮೆಂಟರಿ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಇದನ್ನು ನಾನು ತಮಾಷೆ ಹಾಗೂ ಗಾಂಭೀರ್ಯವನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಗೊತ್ತಾಗದಂತೆ ಹದವಾಗಿ ಮಿಶ್ರಣ ಮಾಡಿ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಇದರಿಂದ ಓದುಗರಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ನನಗಂತೂ ಅನುಕೂಲವಿದೆ: ನಾನು ತಮಾಷೆಗೆ ಬರದದ್ದನ್ನು ಯಾರಾದರೂ ಹೊಗಳಿದರೆ, ಹೌದು, ಅದು ಅತ್ಯಂತ ಘನಿಷ್ಠ ಸಂಗತಿ ಎನ್ನುತ್ತೇನೆ; ಇನ್ನು ನಾನು ಬರೆದ ಏನನ್ನೋ ಓದಿ ಯಾರಾದರೂ ಇರಿಟೇಟ್ ಆದರೆ, ಅದು ಕೇವಲ ತಮಾಶೆ ಎಂದುಬಿಡುತ್ತೇನೆ.

ಸಂತೋಷ್ ಅವರು ಅನವಶ್ಯಕವಾಗಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಕೆಲವರು ತಕರಾರು ತೆಗೆದಿದ್ದಾರೆ. ನಾನು ಇದನ್ನು ಒಪ್ಪೋದಿಲ್ಲ. ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಉಡುಗೆ, ಭಾಷೆ, ರೂಪ, ಮಾತು ಇವೇ ಮೊದಲಾದವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪಟಕ್ಕನೆ ಜಜ್ ಮಾಡುವುದು, ಪೂರ್ವಗ್ರಹ ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ನಮ್ಮ ಸ್ವಭಾವ. ಸ್ವಭಾವ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ. ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾದದ್ದು ಹೇಗೆ ಅನವಶ್ಯಕವಾದೀತು? ಮತ್ತು ಅವರು ಹೇಳಿರುವ ಅಂಶಗಳು – ಚಡ್ದಿ ಧರಿಸಿದ್ದ ಬ್ಲಾಗರ್, ಬೋಳುತಲೆಯ ಮೇಲಿನ ಚಾಳೀಸು – ಎದ್ದು ಕಾಣಿಸುವಂಥವು. ಅವನ್ನು ನಾವು ಬಿಟ್ಟೇವೆ? ಆದರೆ ಅವರ ತಕರಾರುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನನ್ನ ತಕರಾರು ಬೇರೆ ಇದೆ: ಅವರ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಸರಳವಾಗಿವೆ; ಅವರಿಗೆ ಅದು ಹೇಗೆ ಉತ್ತರ ಗೊತ್ತಾಗಿಲ್ಲವೋ ಏನೋ. ಚಡ್ದಿ ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಒಬ್ಬರು ಬಂದಿದ್ದರು ಎಂದರೆ ಅವರು ಖರೆ ಬ್ಲಾಗರ್. ಬ್ಲಾಗಿಂಗ್ ಎನ್ನುವುದು ಅರೆಬರೆ ಸಾಹಿತ್ಯವಲ್ಲವೆ? ಹೀಗಾಗಿ ಚಡ್ಡಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸ್ತುತವಾದ ಉಡುಪು. ಅಲ್ಲದೇ ಚಡ್ಡಿ ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಆರಾಮಶೀರ ಕೂತು ಬರೆಯುವ ಅನುಭವ ಸಂತೋಷ ಅವರಿಗೆ ಇಲ್ಲವೆಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. (ನಾನಿದನ್ನು ಚಡ್ಡಿ ಹಾಕಿ ಕೂತೇ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.) ಇಲ್ಲದ್ದಿದ್ದರೆ ಅವರು ಅದನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಚಡ್ದಿ ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಬ್ಲಾಗಿಸಲಿ, ಅಲ್ಲಿಯೂ ಹಾಗೇ ಬರಬೇಕೇ ಎಂದರೆ, ಅವರು method blogger (method actor ಥರ) ಎನ್ನುತ್ತೇನೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಜುಬ್ಬಾ, ಜೀನ್ಸ್ ಪ್ಯಾಂಟು, ಬಗಲಲ್ಲಿ ಜೋಳಿಗೆ, ಕುರುಚಲು ಗಡ್ದ ಬಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಬರಲು ಬ್ಲಾಗರುಗಳೇನು ನವ್ಯ ಸಾಹಿತಿಗಳೆ?

ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ಕನ್ನಡಕ ತಲೆಯೇರಿ ಕುಳಿತಿತ್ತಂತೆ. ಇದು ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಅಸಮಂಜಸ ಎನ್ನಿಸಿದರೂ, ಸರಿಯಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದರೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಬಗೆಹರಿಯುವ ಸಮಸ್ಯೆ. ಮೊದಲಿಗೆ ಚಾಳಶಿಯ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಗುಣವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸೋಣ. ಅದೆಂದರೆ ಕೆಳಗೆ ಜರಿಯುವುದು. ಮೂಗಿನ ಮೇಲೆ ಕೂಡದೆ ಕೆಳಗೆ ಜರಿಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ; ಅದನ್ನು ಮೇಲೆ ಮೇಲೆ ಎಳೆದು ಎಳೆದು ಹಾಕುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ ಪಾಪ. ಹೆಚ್ಚೂಕಡಿಮೆಯಾದರೆ ಕೆಳಗೇ ಬಿದ್ದು ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಿದ್ದಾಗ ಆ ಚಾಳಶಿ ತಲೆ ಕಣ್ಣು ಹಣೆ ಕೂದಲು ಎಲ್ಲ ದಾಟಿ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಹೇಗೆ ಹೋಯಿತು. ಹಾಂ.. ಕೂದಲು? ಕೂದಲೆಲ್ಲಿದೆ? ಅದೇನಾಗಿರಬೇಕೆಂದರೆ ಸ್ಟೇಜಿನ ಮೇಲೆ ಭಾಷಣಕಾರರು ಜವಾಬ್ದಾರಿ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವ, ಸಂಕ್ರಮಣದ ಈ ಕಾಲಘಟ್ಟ ಮೊದಲಾದುವುವನ್ನು ಝಳಪಿಸುವಾಗ ಹಾಗೇ ಅಕಸ್ಮಾತ್ತಾಗಿ ಚಾಳಶಿಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಸಣ್ಣಂಗೆ ನಿದ್ದೆ ಬಂದು ತಲೆ ಹಿಂದೆ ಕುರ್ಚಿಗೊರಗಿಸಿರಬೇಕು. ಮೂಗಿನ ಏರಕಲು ರಸ್ತೆಗಿಂತ ಥಳಥಳನೆ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಬಟಾಬಯಲು ಇಳಿಜಾರಿನ ತಲೆ ನಮ್ಮ ಚಾಳೀಸಿಗೆ ಆಕರ್ಷಣೀಯವಾಗಿ ಕಂಡದ್ದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಚಮತ್ಕಾರವಿಲ್ಲ.

ಅದೆಲ್ಲ ಇರಲಿ. ಸಂತೋಷ್ ಅವರಿಗೆ ಆದ ನಿರಾಸೆಯ ಕಾರಣಗಳನ್ನೂ ಯಾರೂ ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿಲ್ಲ. ನೀಲಿ ಚೌಕಡಿಯ ತುಂಬುತೋಳಿನ ಶರಟು (ಚಹಾದ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ತೋಳುಗಳಿಗೆ ಒಂದೆರಡು ಮಡಿಕೆ ಹಾಕಿದ್ದರೆನ್ನಿ), ಬ್ರೌನ್ ಪ್ಯಾಂಟು ಹಾಕಿಕೊಂಡು, ಮಸ್ತ ಪೈಕಿ ಸೇಂಟು ಹೊಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದ ಅವರನ್ನು ಜನರು ಗಮನಿಸಲೇ ಇಲ್ಲ. ಅದೂ ಹೋಗಲಿ. ಟೀನಾ, ಚೇತನಾ, ಜೋಗಿ ಇಂಥ ಬ್ಲಾಗುಲೋಕದ ಅಮಿತಾಭ್ ಬಚ್ಚನ್, ಶಾಹ್ ರುಖ್ ಖಾನ್, ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಬಂದ ಅವರಿಗೆ, ನಮ್ಮ ಈ -ಟಿವಿಯ ಕನ್ನಡ ಧಾರಾವಾಹಿಗಳ ಸದಾ ನಿಟ್ಟುಸಿರುಬಿಡುವ ಅತ್ತೆ ಮಾವಂದಿರಂಥ ಮಂದಿಯೇ ನೋಡಿದಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಕಂಡುಬಂದರೆ ನಿರಾಸೆಯಾಗದೆ ಇರುತ್ತದೆಯೇ? (ಉದಯ ಟಿವಿ ಧಾರಾವಾಹಿಗಳ ರೂಕ್ಷ ಪಾತ್ರಗಳು ಅಲ್ಲಿದ್ದವೋ ಇಲ್ಲವೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ!) ಇಷ್ಟೇ ಸಾಲದೆಂಬಂತೆ ’ಚಹಾ ವಿರಾಮ’ ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ಚಹಾ ಕೊಡುವುದು ಎಂಥ ಪದ್ಧತಿ? ಗದಗಿನ ಲೋಕಪ್ರಸಿದ್ಧ ಬದನಿಕಾಯಿ ಭಜಿ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಹೋಗಲಿ, ಕೊನೆಯ ಪಕ್ಷ ಮಂಡಾಳವೋ, ಅಥವಾ ಮಿರ್ಚಿಯದೋ ಸರಬರಾಜು ಆಗಬಾರದೇ? ಮಿರ್ಚಿಯ ಖಾರ ಹೊರಗಿಂದ ಒಳಗೆ ಹೋಗಿದ್ದರೆ ಅವರೊಳಗಿನ ಖಾರ ಅವರ ಲೇಖನಗಳ ಮೂಲಕ ಹೀಗೆ ಹೊರಬರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಗದಗು ನನ್ನ ಹುಟ್ಟೂರಾದ್ದರಿಂದ ಮುಂದಿನ ಭೇಟಿಗಳಲ್ಲಿ ಬದನಿಕಾಯಿ ಭಜಿ ಇರಲೇಬೇಕೆಂದು ನಾನು ಈ ಮೂಲಕ ಆಗ್ರಹಿಸುತ್ತೇನೆ.

ಈ ವಾಗ್ವಾದಗಳಿಂದಾದ ಇನ್ನೊಂದು ಮಜಾ ಪರಿಣಾಮವೇನೆಂದರೆ, ಬ್ಲಾಗುಲೋಕದ ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿಗಳನ್ನು ಉದ್ಧರಿಸಿ ಪೋಸ್ಟುಗಳನ್ನು ಬರೆದವರೆಲ್ಲ ಈಗ ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿಗಳಾಗಿ ಹೊಮ್ಮಿದ್ದಾರೆ; ಆ ದೊಡ್ದವರ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಇವರೂ ಈಗ ನಿಂತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಬ್ಲಾಗಿಗರ ಕಾಟದ ಬಗ್ಗೆ ಪೋಸ್ಟು ಬರೆದವರ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶ ಅದೇ ಆಗಿದ್ದಿತು. ಆದರೆ as usual ಆಗಿ ನಮ್ಮ ಮಹಾಜನಗಳು ಆ ಧೂರ್ತತನವನ್ನು ಮನಗಾಣದೆ ಅವರ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ತಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಹಕಾರ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ! ತಪ್ಪೇನಿಲ್ಲ ಬಿಡಿ. ಎಲ್ಲರೂ ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿಗಳಾದರೂ ಪರವಾಗಿಲ್ಲ. ಟ್ಯಾಬ್ಲಾಯ್ಡ್ ಬ್ಲಾಗುಗಳ ಹೊಸ ಬಿಸಿನೆಸ್ ಶುರುವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಯಾವ ಬ್ಲಾಗಿಗರು ಅತ್ಯಂತ ಟ್ರೆಂಡಿ ಉಡುಗೆ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಯಾವ ಬ್ಲಾಗಿ ಯಾವ ಬ್ಲಾಗನಿಗೆ ಗಾಳ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ ಎಂಬಿತ್ಯಾದಿ ತರಹೇವಾರಿ ಖಡಕ್ ಸುದ್ದಿಗಳನ್ನು ಗುದ್ದಬಹುದು. ಪಾಟೀಲರು, ಶ್ರೀ ಮತ್ತಿತರ ಹೋರಾಟಗಾರರಿಗೆ ನನ್ನ ಅಭಿನಂದನೆಗಳು.

ನಮ್ಮ ಪಾಟೀಲರು, ’ಇವೆಲ್ಲ ನನ್ನ ಸ್ವಂತ ಅಭಿಪ್ರಾಯ, ಜಜ್ ಮಾಡಲು ಹೋಗಬೇಡಿ’ ಎಂಬರ್ಥದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಆಡುತ್ತಲೆ ತಮ್ಮ ಎರಡನೆಯ ಪೋಸ್ಟ್‍ನಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗೆ ಭಿನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಕೊಟ್ಟವರನ್ನೆಲ್ಲ ಗುಡಿಸಿಹಾಕಿ ’ಗುತ್ತಿಗೆದಾರರು’ ಎಂದು ಜರಿದಿರುವುದು ಸ್ವಲ್ಪ ಚೋದ್ಯವೇ. ಅಲ್ಲದೆ ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನದೇನನ್ನೂ ಹೇಳಲು ನನ್ನಲ್ಲಿಲ್ಲ, (ನೀವೂ ಹೇಳದಿದ್ದರೆ ನಿಮ್ಮ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಕ್ಷೇಮ, ಎಂದು ಕಂಸದಲ್ಲೂ), ಹೆದರಿಕೆ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ವ್ಯಾಧಿಗಳ ಮೂಲಕ ಪ್ರಕಟವಾಗಿಯೂ ಹೇಳಿಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಹೀಗಾದರೆ ಹೇಗೆ? ಹಾಗಾಗುವುದು ಬೇಡ. ಜಗಳಗಳು ಬೇಕು; ವಾದಗಳಾದಷ್ಟೂ ನಾವು ಪ್ರಬುದ್ಧರಾಗ್ತೀವಿ; ನಮ್ಮ ಇಡೀ ಸಮಾಜವೇ ಒಂದು ರೀತಿಯ ‘Argumentation Crisis’ನಲ್ಲಿದೆ. ಎಲ್ಲದಕ್ಕೂ ಸುಮ್ಮನೆ ಹೂಂಗುಟ್ಟುವ conformance ನಮಗೆ ಬೇಡ. ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನೆತ್ತುವ, ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನೆದುರಿಸುವ ಮನೋಭಾವ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಬೇಕು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ನಾವು ನಿಂತಲ್ಲೆ ನಿಲ್ಲುತ್ತೇವೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಬದುಕು ಬಹಳ ಸಪ್ಪೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

[ನನ್ನ ಈ ಬರಹದಿಂದ ಯಾವುದಾದರೂ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ, ಅಲೌಕಿಕ ಶಕ್ತಿಗೆ, ಸಂಸ್ಥೆಗೆ, ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕೆ, ನಿಮ್ಮ ಆತ್ಮೀಯ ಸಿನೆಮಾ ತಾರೆ, ಧಾರಾವಾಹಿ ಪಾತ್ರ, ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿ, ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿಗಳ ಸಾಕು ನರಿ ನಾಯಿ, ಅಥವಾ ಇನ್ನ್ಯಾವುದಕ್ಕಾದರೂ ಅಪಚಾರವಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಈ ಕೂಡಲೆ ಹೋಗಿ ನಂದ ವರ್ಸಸ್ ನಂದಿತ ಸಿನೆಮಾ ನೋಡತಕ್ಕದ್ದು. ಪಾಟೀಲರನ್ನೂ ಜೊತೆಗೆ ಒಯ್ಯತಕ್ಕದ್ದು. ಹಾಗೆಯೇ ನಾನು ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಬಳಸಿಕೊಂಡ ಅನಾಮಧೇಯ ಚಾಳೀಸು ಹಾಗೂ ಬಕ್ಕತಲೆಗಳಿಗೆ ಧನ್ಯವಾದಗಳು. ಹಾಗೆಯೇ, ಇಷ್ಟುದ್ದ ಕುಟ್ಟಿದ್ದಕ್ಕೆ ಕ್ಷಮೆಯಿರಲಿ; ಮತ್ತೆ ಹಾಗೆ ಎಡೆಬಿಡದೆ ಕುಟ್ಟುವಾಗ ಆಗಿರಬಹುದಾದ ಖಗೂನಿಟ ಮಿಸ್ಟಿಕುಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಿಕೊಂಡು ಓದಿದ್ದೀರೆಂದು (ಪೂರ್ತಿ ಓದಿದ್ದರೆ!) ಅಂದುಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ.]

ಶಿವರಾತ್ರಿಯ ಪೂಜಾ ಪ್ರೊಗ್ರ್ಯಾಮ್

ಶಿವರಾತ್ರಿ, ಕೃಷ್ಣ ಜನ್ಮಾಷ್ಟಮಿಗಳ (ಹಾಗೂ ಶೈವ, ವೈಷ್ಣವರ) ಬಗ್ಗೆ ನಮ್ಮಲ್ಲೊಂದು ಹಳೆಯ ಜೋಕ್ ಇದೆ. ಶಿವರಾತ್ರಿಯ ದಿನ ಶೈವರು ಉಪವಾಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ವೈಷ್ಣವರು ಪುಷ್ಕಳವಾಗಿ ಹೋಳಿಗಿ ಹೊಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅದಕ್ಕೆ ವೈಷ್ಣವರ ವಿವರಣೆ – “ಅಲ್ಲರೀ, ಶಿವ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು ನಮಗ ಸಂತೋಷ ಅಲ್ಲೇನು? ಅದಕ್ಕ ಹೋಳಿಗಿ ತಿಂದು ಅಚರಿಸತೀವಿ.” ಅದಕ್ಕೆ ಶೈವನೊಬ್ಬ ಹೊಳ್ಳಿ – “ಮಕ್ಕಳ್ರ್ಯಾ, ಹಂಗಾರ ಕೃಷ್ಣ ಹುಟ್ಟಿದ್ದಕ್ಕ ನಿಮಗ ದುಃಖ ಆಗಿರತದೇನು? ಅವತ್ತ್ಯಾಕ ಉಪವಾಸ ಮಾಡತೀರಿ?”, ಅಂದು ಮುಯ್ಯಿ ತೀರಿಸಿಗೊಂಡನಂತೆ.

ಹೀಗೆ ಇದನ್ನು ನೆನೆಯುತ್ತ ಗೆಳೆಯ ಎನ್‍ಕೆಕೆಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆದು ಕೇಳಿದೆ – “ಹೋಳಿಗಿ ತಿಂದೀ?” ಅದಕ್ಕೆ ಅವನು – “ಛೇ! ಏನು ಅಪದ್ಧ ಮಾತಾಡತೀಯೋ? ಉಪವಾಸದ ದಿನ ಹೋಳಿಗಿ ತಿಂತಾರೇನು?” ಎಂದು ಪಡಿನುಡಿದ. ನಾನು ಅವನನ್ನು ಹಾಗೆ ಕೇಳಿದ್ದಕ್ಕೂ ಅವನು ಅಂದು ಸಂಜೆ ಹೋಳಿಗಿ ತಿಂದದ್ದಕ್ಕೂ ತಾಳೆಯಾಯಿತು. ಮಾರನೆ ದಿನ ನನ್ನನ್ನು ಪ್ರವಾದಿ ಎಂದು ಜರಿದ.

ಅದೂ ಇರಲಿ. ನಿನ್ನೆ ಸಂಜೆ ಕೆಲಸದಿಂದ ವಾಪಸ್ ಬಂದ ಮೇಲೆ ನನ್ನ ಸಹವಾಸಿಯೊಬ್ಬ – “ಹಿಂದು ಸ್ಟೂಡೆಂಟ್ಸ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್‍ನವರು ಶಿವರಾತ್ರಿ ಪೂಜೆ ಇಟ್ಕೊಂಡಿದಾರೆ. ಬರ್ತೀಯಾ?” ಎಂದ. ಊರಲ್ಲಿದ್ದಿದ್ದರೆ ನಾನು “ಚಾನ್ಸೇ ಇಲ್ಲ,” ಎಂದುಬಿಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಹೊರಬೀಳುವ ಅವಕಾಶಗಳೇ ಕಡಿಮೆಯಾದ್ದರಿಂದ ಹೋದರಾಯಿತು ಎಂದುಕೊಂಡು ಹೊರಟೆ. ಮೇಲಾಗಿ ಅಲ್ಲಿ ಯಾರದಾದರೂ ಪರಿಚಯವಾದರೂ ಆದೀತು ಎಂಬ ಹಂಬಲವೂ ಇತ್ತು. ಕ್ಯಾಂಪಸ್ಸಿಗೆ ಹೋಗಿ ಆ “ಮಹಾ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಪೂಜಾ ಪ್ರೋಗ್ರ್ಯಾಮ್” ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಂಥ ಜಾಗಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಷ್ಟೊತ್ತಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಜೊತೆ ಬೂಟುಗಳು ಆ ಕೊಠಡಿಯ ಹೊರಗೆ ನೆರೆದಿದ್ದುವು. ಒಳಗೆ ಹೋದರೆ ಒಂದು ೩೦-೪೦ ಜನ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಕೂತಿದ್ದರು. ನಾನು ಹೋಗಿ ಎಲ್ಲರಿಗಿಂತ ಹಿಂದೆ ಒಂದು ಕುರ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತೆ. ಒಬ್ಬ ತಾರಕ ಸ್ಥಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರೋಚ್ಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಬಹಳ ಮಾಡಿ ಅಂವ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ಯರವನಿರಬೇಕು. ಮಲಯಾಳರಂತೆ ಕಾಣುವ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಆ ಉದ್ಘೋಷಣೆ ನಡೆದಷ್ಟೂ ಹೊತ್ತು ಒಂದು ಪುಟ್ಟ ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಜಲಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಉದ್ಘೋಷಿಸುತ್ತಿದ್ದವನೋ ಮುಗಿಸುತ್ತಲೇ ಇಲ್ಲ. ಹಾಗೇ ಪುಟಗಳನ್ನು ತಿರುವುತ್ತ ಓದುತ್ತಲೇ ಇದ್ದಾನೆ. ಪಾಪ ಇನ್ನೊಬ್ಬನ ಬಟ್ಟಲಿನಲ್ಲಿರುವ ನೀರು ಮುಗಿದು ಅವನು ಮೇಲಿಂದ ಮೇಲೆ ಬಾಟಲಿಯಿಂದ ಬಟ್ಟಲಿಗೆ ನೀರು ತುಂಬಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು. ಕೊನೆಗೆ ಬಾಟಲಿನಲ್ಲಿನ ನೀರು ಮುಗಿಯುವ ಹಂತಕ್ಕೆ ಬಂತೇನೋ, ಓದುತ್ತಿದ್ದವನ ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಏನೋ ಉಸುರಿದ. ಅದಕ್ಕೋ ಅಥವಾ ಅವನ ಬಳಿಯಿದ್ದ ಹಾಳೆಗಳು ಮುಗಿದವೋ, ಒಟ್ಟು ಸುಮಾರು ೪೦-೪೫ ನಿಮಿಷಗಳ ಕಾಲ ನಡೆದ ಪೂಜೆ ಸಂಪನ್ನವಾಯಿತು. ಉದ್ಘೋಷಕ ಪಾಪ ಸುಸ್ತಾಗಿದ್ದ. ಆಗದೇ ಏನು. ಅದರಲ್ಲೂ ಅವನ ಮಹಾಪ್ರಾಣಗಳು ಅತಿಪ್ರಾಣಗಳಾಗಿದ್ದುವು. ಒಂದೊಂದು ಮಹಾಪ್ರಾಣಕ್ಕೂ ಅವನಿಗೆ ಅಲ್ಪಪ್ರಾಣಿಗಳ ೮ ಪಟ್ಟು ಉಸಿರು ಬೇಕಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಘಟ್ಟಿಸಿ ಘಟ್ಟಿಸಿ ಅಂದೇ ಅಂದ.

ಇಷ್ಟಾದ ಮೇಲೆ “Now we will chant the 108 names of shiva. Just repeat after him,” ಎನ್ನಲಾಯಿತು. ಮತ್ತೆ ಅವನ ಪ್ರಾಣಾಂತಿಕ ಉಚ್ಚಾರ ಶುರುವಾಯಿತು. ಅವನು ಹೇಳಿದ್ದನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ತಮಗೆ ತಿಳಿದಂತೆ ಪುನರಾವರ್ತಿಸಿದರು. ಇದು ನಡೆಯುವಾಗ ನನಗೆ ಮತ್ತೊಂದೇನೋ ನೆನಪಾಯಿತು. ಅದನ್ನೂ ಹೇಳಿಯೇ ಬಿಡುತ್ತೇನೆ: ನಮ್ಮ ಊರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಪಂಡರಾಪುರಕ್ಕೆ ದಿಂಡಿ ಹೋಗುವ ಜನ ಸೇರುವುದು ವಾಡಿಕೆ. ನಾನು ಸಣ್ಣವನಿದ್ದಾಗ ನಮ್ಮೂರಿಂದ ಪಂಢರಾಪುರಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಒಂದಷ್ಟು ಜನ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸೇರಿ ಭಜನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ನಮ್ಮ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ಅವರಿಗೆ ಭಜನೆ ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನಂದಂತೆ ಇವರು ಅನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವನು, “ಋಷಿ ಮುನಿ ಸಿದ್ಧ,” ಎಂದರೆ ಇವರು, “ರುಶಿ ಮನಿ ಸಿದ್ದಾ,” ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು. ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನಿಗೆ ಕೋಪ ಬಂದು, “ಸರಿಯಾಗಿ ಅನ್ನ್ರ್ಯೋ! ’ಅಚಿ ಮನಿ ಸಿದ್ದಾ’ ಅಂಧಂಗ ಮಾಡಬ್ಯಾಡ್ರಿ,” ಎಂದು ಬೈಯ್ಯುತ್ತಿದ್ದನು. ಇದನ್ನೆಲ್ಲ ಯೋಚನೆ ಮಾಡುತ್ತ ನನ್ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ಮುಗುಳ್ನಗುತ್ತ ಕೂತ್ತಿದ್ದರೆ “೧೦೮ ನೇಮ್ ಚಾಂಟಿಂಗ್” ಇನ್ನೂ ಮುಗಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ೧೦೮ಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಜಾಸ್ತಿಯೇ ಇದ್ದಂತೆನ್ನಿಸಿತು. ನಾನೇನು ಎಣಿಸಲು ಹೋಗಲಿಲ್ಲ. ಆ ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಂದು ಬಹಳ generic ಎನ್ನಿಸಿದವು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಭಕ್ತವತ್ಸಲ. ಅಲ್ಲ, ಎಲ್ಲ ದೇವರುಗಳೂ ತಾವು ಭಕ್ತವತ್ಸಲರೆಂಬ ಭ್ರಮೆಯಲ್ಲಿ ಆನಂದತುಂದಿಲರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಶಿವನಿಗೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಹೊಂದುವಂಥ ನಾಮಗಳನ್ನು ಬಳಸಬೇಕು ಎಂದು ಯೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ.

ಅದು ನಡೆಯುವಾಗಲೇ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಮಂಗಳಾರತಿ ತಟ್ಟೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಬಂದ. ನಾನು ಪೂರಾ ಹಿಂದಿನ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಕೂತುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದಲೂ ನನಗೆ ಹೇಗಿದ್ದರೂ ಟಾಯಂಪಾಸ್ ಆಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದಲೂ ಮಂದಿ ಮಂಗಳಾರತಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಬಗೆಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತ ಕೂತೆ. ಎಷ್ಟು ಜನರಿದ್ದರೋ ಅಷ್ಟು ಮಂಗಳಾರತಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಬಗೆಗಳು! ಕೆಲವರು ಮಂಗಳಾರತಿ ತಟ್ಟೆಗೆ ಕಾಲು ಬಿದ್ದವರ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದರು; ಕೆಲವರು ಎರಡೂ ಕೈಗಳನ್ನು ತಟ್ಟೆಯ ಹತ್ತಿರ ಗಬಕ್ಕನೆ ಒಯ್ದು ದೀಪವನ್ನು ನಂದಿಸುವವರ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದರು; ಕೆಲವರು ಮಂಗಳಾರತಿಯ ಮೇಲೆ ಕೈಗಳನ್ನೊಯ್ದು ಅವನ್ನು ರೆಕ್ಕೆಗಳಂತೆ ಫಡಫಡಿಸಿದರು. ಕೆಲವರು ಮಂಗಳಾರತಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಕೈಗಳನ್ನು ಹಣೆಗೆ ಹಚ್ಚಿಕೊಂಡರು; ಕೆಲವರು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಹಚ್ಚಿಕೊಂಡರು; ಕೆಲವರು ತಲೆಯ ಹಿಂದೆ; ಕೆಲವರು ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಹಿಂದೆ; ಹೀಗೆ.

ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಚಾಂಟಿಂಗ್ ಮುಗಿಯಿತು. If anybody wants to sing some bhajans, you can sing,” ಎನ್ನಲಾಯಿತು. ಅದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಯಾರೂ ಸಿಂಗಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರಸಾದ ತಿಂದು ಮರಳಿ ಬಂದೆವು.